Transportery czołgów: gigantyczne pojazdy z II wojny światowej do szybkiej dostawy ciężkich pojazdów opancerzonych

Już w przededniu I wojny światowej wśród walczących stron zaczęły pojawiać się pierwsze małe opancerzone pojazdy gąsienicowe, które próbowano przewozić na zaprzęgach konnych, przyczepach oraz w karoseriach jeszcze „surowych" pojazdów wojskowych. Stopniowo zaczęły pojawiać się specjalne czołgi.

Czym są czołgiści

Pod koniec lat 30. XX wieku, gdy wojsko zaczęło coraz bardziej zdawać sobie sprawę z ważnej roli czołgów w walce, główne firmy motoryzacyjne w krajach zachodnich rozpoczęły testowanie nowego elementu wyposażenia wojskowego: czołgów. Były to zmodyfikowane seryjne ciężarówki z prostym i racjonalnym systemem podnoszenia i rozładunku zamiast nadwozia, który służył do przyspieszonego przeładunku lekkich i średnich samobieżnych transporterów opancerzonych. W latach wojny do tankowców dodano specjalnie zaprojektowane cysterny i wielokołowe ciągniki czołgowe.

Francja

W latach 30. Francja była uważana za pioniera w rozwoju i produkcji pierwszych pojedynczych egzemplarzy cystern z gładką podłogą i różnymi prostymi połączeniami do szybkiego transportu lekkich czołgów po drogach publicznych.

Ciężarówka Renault VT6 (6×2) o mocy 100 KM na podwoziu 12 ton z platformą pokładową do przewozu czołgów D1. 1932

Doskonały zbiornik gazu Berliet GPE-2 (6×4) o mocy 115 KM z systemem ładowania łukowego i napędem kablowym z wyciągarki. 1935

Specjalny transporter Berliet GPE-3 z 135-konnym silnikiem Diesla miał masę eksploatacyjną 37 ton i rozwijał prędkość na autostradzie 44 km/h.

Nadzieje firmy Burley na duże zamówienia rządowe na ciężarówki i pojazdy opancerzone nie spełniły się: we wrześniu 1939 r. została skonfiskowana w celu zorganizowania produkcji pocisków.

Nowa cysterna Willème DW-12A (6×2) 110 KM ze stacją dokującą i manualną skrzynią biegów do transportu czołgów D2. 1937

USA

Od 1940 roku w Ameryce, na czele White, Mack, Diamond T i innych ciężkich masowo produkowanych pojazdów użytkowych, znajdowała się duża liczba pojedynczych partii uproszczonych trzyosiowych czołgów z otwartymi platformami załadunkowymi i dwiema tylnymi składanymi rampami., które zostały wysłane na miejsca operacji i remontów.

Zmodyfikowana 10-tonowa ciężarówka komercyjna (6×4) White-760 z 15-tonową wciągarką do transportu lekkich czołgów brytyjskich Cruiser Mk-IV

Początkowo jeden z najsłynniejszych amerykańskich pojazdów wojskowych epoki Lend-Lease uznawano za specjalne 134-miejscowe podwozie White-920 (6×4) ze zbiornikami o pojemności 18 tys. litrów benzyny, ale po niemieckiej okupacji Francji, zaczęto je dostarczać do Anglii, gdzie przerabiano je na cysterny do transportu lekkich i średnich pojazdów opancerzonych. W sumie zbudowano do 300 takich maszyn.

Czołg uniwersalny "Biały-920" (6×4) z płaską platformą załadowczą, składanymi rampami i wyciągarką. 1939-1940

Ważnym wyjątkiem były prace eksperymentalne małej firmy Dart Truck, która zmontowała otwarty transporter ciężarówek Dart T13 (6×6) do dostarczania czołgów średnich M3 na 40-tonowych naczepach niskopodwoziowych M15. Został wyposażony w silnik o mocy 250 koni mechanicznych, trzybiegową skrzynię biegów, wciągarkę łańcuchową zamontowaną na zderzaku do samodzielnego odzyskiwania oraz specjalny sprzęt przeładunkowy.

W Kansas City testowany jest zestaw ciągnik-przyczepa, składający się z 10-tonowego ciągnika i naczepy Dart T13 o łącznej długości około 20 metrów. 1942

Ciągnik T13 otrzymał kabinę z miękkimi siedzeniami i jednostką sterującą, reflektory w cylindrycznych obudowach oraz cztery pary pojedynczych kół

Niemcy

W latach 1937-1939 firmy Büssing-NAG, FAUN-Werke i VOMAG (6×4) rozpoczęły montaż podobnych ciężkich transporterów platformowych z silnikiem wysokoprężnym w kategorii dziewięciotonowej z otwartymi lub zamkniętymi kabinami i jednostronnymi kołami. Kiedyś były największymi i najpotężniejszymi pojazdami Wehrmachtu, służącymi do transportu lekkich czołgów na platformie ładunkowej, a także do holowania ciężkich dział i przyczep cystern.

Ciężarówki Büssing-NAG 900 były wyposażone w sześciocylindrowe rzędowe silniki wysokoprężne o mocy 130 KM, czterobiegową skrzynię biegów z przełączaniem zakresu, mocne podwozie i zawieszenie, hamulce pneumatyczne i 22-calowe koła. Prędkość samochodów osiągnęła 58 km/h.

Testowanie ciężarówki Büssing-NAG 900 z zamkniętą kabiną, przyczepą dwuosiową i nadwoziem z drewna i wzmocnionego metalu. 1938

Na paradzie pojazdy Büssing-NAG 900 w zabudowie i na przyczepach demonstrują 30-milimetrowe lekkie czołgi kategorii Sd.Kfz 21 czerwca 1939 r.

W pojazdach FAUN L900 D567 zastosowano prawie te same silniki Deutz o pojemności skokowej o zwiększonej mocy do 150 KM, o 25 mm dłuższym rozstawie osi i dłuższym rozstawie kół. W pełni załadowani poruszali się po autostradzie z prędkością 50 km / h. W sumie zmontowano 80 samochodów obu typów.

FAUN L900 D567 Ciężkie cysterny z platformą 9,5 t z przyczepami niskopodłogowymi na paradzie wojskowej w Berlinie. 1937

Suwnica spalinowo-elektryczna LK5 na specjalnym podwoziu FAUN 170 mm do holowania uszkodzonych pojazdów opancerzonych. 1940

Odbudowana w 1997 roku seryjna ciężarówka FAUN L900 D567, według właściciela, rozwinęła 180 sił i przewiozła 13 ton ładunku

W tym samym czasie firma VOMAG (FOMAG) montowała na zamówienie 9-tonowe uniwersalne ciężarówki. Pod koniec lat 30. oferowane były dwa typy pojazdów paramilitarnych 8LR654 i 8LR655 o mocy jednocześnie 150 i 160 KM, które w czasie wojny służyły w częściach do dostarczania amunicji, personelu i czołgów lekkich. Po zamknięciu zakładu w nadwoziach zainstalowano przeciwlotnicze systemy transportowe kalibru 88 mm.

VOMAG 8LR654 Jednostronna ciężarówka z długim rozstawem osi 150 KM z 14,3 litrowym silnikiem Diesla i drewnianym nadwoziem. 1938

Stany Zjednoczone

Równolegle z wypuszczeniem uproszczonych czołgów w Stanach Zjednoczonych podczas II wojny światowej, po raz pierwszy na świecie przetestowano zasadniczo nowe przenośniki o niestandardowej konstrukcji, w tym ciągniki ośmiokołowe i unikalne „czoły silnikowe”, w tym platformę na dostawę ciężkich pojazdów opancerzonych zawieszono.

Pacyfik 26 / М26А1 (1943-1945)

W czasie wojny firma o luksusowej nazwie Pacific Car and Foundry Company i nieoficjalnej nazwie Dragon Wagon stała się jedynym producentem największych ciężkich wieloosiowych ciągników czołgowych zdolnych do pełnienia funkcji strefy działań wojennych.

Ciągnik czołgowy Pacific M26 jako część pociągu drogowego o wadze 93 ton i długości 19 metrów z samobieżną haubicą T92 240 mm na przyczepie. 1945

W marcu 1943 roku firma Pacific Company rozpoczęła produkcję 12-tonowego opancerzonego ciągnika M26 (6×6). Jego główną cechą zewnętrzną była siedmiomiejscowa przednia i przednia przedłużona kabina z włazem na przeciwlotniczy karabin maszynowy, pochyłymi stalowymi płytami pancernymi i składanymi osłonami pancernymi ze wszystkich ośmiu boków, otworami na przednie okna i za przednim panelem skierowanym w stronę chłodnicy.

Naczepa M26 z wielomiejscową opancerzoną kabiną, wieżyczką na dachu i tylnymi bocznymi napędami łańcuchowymi

W ciągniku zastosowano sześciocylindrowy rzędowy silnik benzynowy Hall-Scott o mocy 240 KM, zamontowany w osłonie pośrodku przodu kabiny. Blok z nim mieścił czterobiegową manualną skrzynię biegów z trzybiegową skrzynią biegów, która zapewniała 12 kroków do przodu. Tylne podwozie zostało zamontowane na zrównoważonym zawieszeniu sprężynowo-dźwigniowym, a moment obrotowy był dostarczany do kół napędowych przez boczne napędy łańcuchowe. Samochód został wyposażony w klasyczne przednie zawieszenie na resorach piórowych, pneumatyczne hamulce na tylnych kołach oraz dwie wciągarki zamontowane za kabiną o sile uciągu 20 ton.

Możliwość naprawy samolotu na podwoziu M26 z belką podnoszącą w kształcie litery U, dźwigiem mechanicznym i sprzętem spawalniczym (zdjęcie autora)

Od maja 1944 roku firma montuje lekki nieopancerzony ciągnik M26A1 z charakterystycznym aerodynamicznym otwartym kokpitem z miękkim dachem. Wariant M26A2 wyróżniał się 24-woltowym wyposażeniem elektrycznym. Do transportu czołgów średnich Sherman wykorzystywano dwuosiowe naczepy niskopodwoziowe M15 lub M15A1 o ładowności 40-45 ton, osiągające na autostradzie prędkość do 45 km/h.

Dwutonowy lżejszy ciągnik M26A1 ze średnim czołgiem M4A3 Sherman na naczepie z otwartą kabiną i wieżą. 1944

Do początku 1945 roku Pacific zbudował 1272 ciągniki wszystkich typów, w tym 752 modele M26 i 520 maszyn serii M26A1/A2.

Kucharz T1 / T20 (1942-1945)

W czerwcu 1942 roku biuro konstrukcyjne braci Cook przedstawiło do testów samobieżny model ciężkiego transportera opancerzonego z dwoma silnikami V8 o mocy 260 koni mechanicznych. Jego układ napędowy został oparty na oryginalnej koncepcji z indywidualnymi napędami łańcuchowymi dla każdego koła, z dwiema przednimi osiami połączonymi w kierowany wózek montowany pod kabiną na obrotnicy.

Pojazd opancerzony z indeksem T1 (8 × 8) przeszedł cykl testowy na pustyni Mojave i dlatego był później znany jako „pojazd opancerzony pustyni Cooka”. Co ciekawe, oryginalne źródła chłodu – worki z suchym lodem – służyły do ​​chłodzenia wielu jej jednostek.

Po bankructwie wojsku nakazano wstrzymanie wszelkich prac nad modelem T1, biorąc pod uwagę szczególną złożoność, ogromne rozmiary i koszty.

Po kilku latach skromne doświadczenie pozwoliło nam rozpocząć prace nad dwoma ośmiotonowymi cysternami T20 (8×8) z balastem bocznym oraz ciężarówkami do holowania przyczep i naczep z wyposażeniem inżynieryjnym i zbiornikami. Były napędzane 240-konnym silnikiem benzynowym umieszczonym z tyłu wydłużonej, trzymiejscowej kabiny, pod którą znajdowały się wózki skrętne sterowane przez kierowcę. Ciągniki wyposażone były w czterobiegową skrzynię biegów, dwa główne biegi i dwie wciągarki o łącznej sile uciągu 27 tf.

Ciężki ciągnik balastowy Kuk T20 z całkowicie metalową kabiną, napędem na wszystkie koła i przednim kierowanym wózkiem. 1944

Nadmiernie skomplikowana i ciężka konstrukcja przedniego napędu okazała się bardziej praktyczna i ekonomiczna, pozwalając na obejście się bez drogich i zawodnych przegubów równorzędowych kątowych, które w tamtych czasach nie mogły przenosić dużego momentu obrotowego.

T26 funtów (1945)

Krótko przed końcem wojny Sterling Truck otrzymał zamówienie od armii amerykańskiej na stworzenie serii obiecujących ciągników nadwoziowych i mocniejszych 20-tonowych ciągników czołgowych T26 (8 × 8) wzorowanych na pracach braci Cook. Ogólnie projekt z unikalną skrzynią biegów został zachowany, aw niektórych modelach pojawiły się ciężkie pojazdy z ośmioma bliźniaczymi kołami.

Ciężki ciągnik wojskowy Sterling T26 z obrotowym podwoziem przednim i napędem łańcuchowym na wszystkie koła. 1945

Zimą 1945 roku pojawił się pierwszy w armii niskopodłogowy ciągnik T26 z silnikiem benzynowym V12 o mocy 275 KM, pięciobiegową główną skrzynią biegów i dwubiegową skrzynią rozdzielczą zapewniającą 20 biegów do przodu. Zamiast drzwi samochód wyposażono w pięcioosobową kabinę oraz drewniano-metalową platformę ładunkową do przewożenia balastu i załogi.

Wiosną do testów zbudowano naczepy z napędem na wszystkie koła z dwuspadowym dachem, podwójną kabiną i wciągarką, w połączeniu ze specjalnymi ciężkimi naczepami do transportu czołgów średnich M4 z 90 mm działem.

Podczas testów ciągnik Sterling M26 ze specjalną trzyosiową naczepą niskopodwoziową T58E1 z rampami ważył ponad 80 ton

Latem firma zbudowała najpotężniejszy wielozadaniowy pociąg drogowy T26E1 z silnikiem benzynowym V8 o mocy 525 KM, tylnym balastem siodła, wszystkimi kołami bliźniaczymi i dwiema wciągarkami bębnowymi o łącznej sile uciągu 27 tf. Na tym podwoziu zainstalowano samochody dostawcze, lawety i nowe elementy przekładni. Od stycznia do maja 1945 roku zbudowano osiem pojazdów wojskowych.

Najpotężniejszy wojskowy wózek wielofunkcyjny Sterling T26E1 z nową czterobiegową skrzynią biegów lub zmiennikiem momentu obrotowego

Le Tourneau T4 (1944-1945)

W czasach przedwojennych LeTourneau słynęło z pojedynczych przykładów dużych SUV-ów stworzonych przez inżyniera Roberta Gilmoura LeTourneau. Pod koniec II wojny światowej narodził się prosty pomysł połączenia dwóch jednoosiowych zgarniaczy pancernych z silnikami i kabinami skierowanymi w przeciwnych kierunkach. Tak narodził się 40-tonowy tankowiec T4 (4×4) do transportu pojazdów opancerzonych.

Każdy ciągnik zgarniakowy był napędzany 220-konnym silnikiem benzynowym Hall-Scott V8 ze zmiennikiem momentu obrotowego, czterobiegową skrzynią biegów, opancerzoną kabiną ze sterowaniem i pojedynczymi 32-calowymi kołami. Na przednim traktorze dla dowódcy znajdowała się wieża obserwacyjna, na drugim dwie kuszetki dla załogi.

Transporter trzysekcyjny LeTourneau T4 z czołgiem M4E5 model 1943, składający się z identycznych ciągników ustawionych tyłem do kierunku jazdy

Aby załadować cysternę w wolną przestrzeń między ciągnikami z niskoprofilową stalową podłogą i bocznymi rampami, zainstalowano ją w określonym miejscu równolegle do przenośnika. Przechwycone urządzenia sterowane były potężnymi wciągarkami i siłownikami hydraulicznymi, które zmieniały kąt odchylenia tylnego ciągnika względem platformy.

Testy wykazały, że T4 nie nadawał się do praktycznego użytku, ponieważ wszystkie operacje załadunku i rozładunku okazały się przytłaczające i czasochłonne w sytuacji bojowej. Mack T8 (1944-1945)

Pod koniec 1944 roku znanej firmie transportowej Mack udało się częściowo naprawić błędy ciągników LeTourneau, budując czteroosiowy transporter czołgów T8 (8×8) o długim rozstawie osi do transportu obiecujących czołgów M26. Składał się z dwóch dwuosiowych, samodzielnych wózków o krótkim rozstawie osi z kabinami i 240-konnymi silnikami z napędami łańcuchowymi jednostronnych niekierowanych kół skierowanych w różne strony.

43-tonowy cysterna Mack T8 z długim rozstawem osi i wciągarkami do usuwania uszkodzonych pojazdów opancerzonych do miejsca załadunku. 1944

Pomiędzy nimi znajdowała się platforma załadowcza o długim rozstawie osi z wciągarkami bębnowymi, które można było odłączyć od jednego lub obu ciągników. Taki schemat umożliwiał przechylenie platformy lub nawet opuszczenie jej na ziemię, poruszając się samodzielnie po platformie i przyspieszając proces załadunku i rozładunku.

Latem 1945 roku Mack stworzył nowy, mocniejszy transporter T8E1, wyposażony w silnik o mocy 500 koni mechanicznych i kadłub czołgu.

W następnym roku Mack zmontował drugi transporter T8E1 (8×8), który różnił się od pierwszego mocniejszym silnikiem Ford GAA V8 o mocy 500 KM i ulepszonymi układami napędowymi. Latem 1950 roku opracował transporter T9 z dwoma ciągnikami do transportu haubicy 280 mm, znanej jako armata atomowa M65 Atomic Annie.

Zdjęcie tytułowe przedstawia odrestaurowany opancerzony ciągnik Pacific M26 z siedmiomiejscową kabiną i przeniesionym sprzętem inżynieryjnym, naprawczym i ewakuacyjnym (zdjęcie autora).